Chłodnie kominowe jako źródło bakterii Legionella pneumophila

Wieże chłodnicze są istotną częścią elektrowni cieplnych i jądrowych, a także innych zakładów przemysłowych. Woda jest w nich schładzana do wymaganej temperatury za pomocą zimnego powietrza lub cyrkulującej cieczy. Podczas procesu chłodzenia część wody wyparowuje z wieży. Wytwarzający się aerozol, można zaobserwować nad wieżą w postaci skroplonej pary wodnej. Zwilżone, wewnętrzne powierzchnie wież chłodniczych stwarzają korzystny mikroklimat dla rozwoju wielu jedno- i wielokomórkowych mikroorganizmów. Są to m.in. glony, grzyby i bakterie, w tym bakteria Legionella pneumophila.

Legionella pneumophila – niebezpieczny patogen

W środowisku naturalnym bakteria Legionella występuje w wodach powierzchniowych. Z powodzeniem przystosowała się także do instalacji hydraulicznych. Wszystkie obiekty, w których krąży woda, mogą stanowić dla niej korzystne środowisko, zwłaszcza jeśli zakres temperatury wody wynosi 20-45°C. Jest to temperatura, w której bakteria Legionella bardzo dobrze się rozwija i namnaża.

Bakteria Legionella pneumophila wywołuje chorobę zwaną chorobą legionistów (legionellozę). Objawy choroby obejmują gorączkę, bóle mięśni i trudności w oddychaniu. Ciężkim postaciom choroby zwykle towarzyszy zapalenie płuc. Należy pamiętać, że tą chorobą nie można się nią zarazić przez spożycie skażonej wody, ale przez wdychanie areozolu wodnego, stąd też zapalenie płuc oraz trudności w oddychaniu.

Gorączka Pontiac to łagodniejsza forma choroby, która przypomina grypę. Okres inkubacji legionellozy wynosi od 2 do 10 dni, a śmiertelność wynosi od 5 do 10%. Grupą zwiększonego ryzyka są osoby starsze oraz z obniżoną odpornością.

Jak zapobiegać rozprzestrzenianiu się bakterii Legionella?

Wieże chłodnicze są częścią różnych zakładów produkcyjnych i przetwórczych, przez wytwarzający się aerozol, mogą być one istotnym źródłem zakażenia Legionellą. Nie tylko pracownicy, ale także mieszkańcy sąsiednich obszarów mogą zostać zakażeni, ponieważ bakteria Legionella znajdująca się w kropelkach aerozolu może rozprzestrzeniać się na stosunkowo duże odległości od samej wieży chłodniczej.

Podstawą w walce z bakterią Legionella jest zapobieganie namnażaniu się jej skupisk. Okresowe kontrole techniczne wymagają monitorowania nie tylko wnętrza wież, ale także ich ścian i wszelkich powiązanych urządzeń. Elementy takie jak skraplacze, wymienniki ciepła, rurociągi lub pompy również są częścią systemów wody chłodzącej i podlegają regularnemu monitorowaniu. Celem interwencji zapobiegawczych jest wyeliminowanie wszelkich bakterii, biofilmu oraz osadów, które mogą być obecne w układzie chłodzenia. Regularne chemiczne lub mechaniczne usuwanie osadów korozyjnych, inkrustacji mineralnych i szlamu jest niezbędne, a ich ponownemu powstawaniu można zapobiec poprzez dozowanie inhibitorów korozji lub innych środków do krążącej wody chłodzącej.

Jakość wody wykorzystywanej w obiegach chłodzących powinna być regularnie kontrolowana. Osadzający się szlam i kamień stanowią środowisko sprzyjające tworzeniu się biofilmów (śluzowatych powłok, w których bakterie mogą łatwiej przetrwać oraz namnażać się). Chcąc zapobiec rozprzestrzenianiu się i wzrostowi biofilmów, do wody dodaje się środki powierzchniowo czynne, które niszczą biofilm, a następnie umożliwiają łatwiejsze przenikanie do niego środków biobójczych.
Innym sposobem zapobiegania rozprzestrzenianiu się bakterii Legionella jest utrzymanie ciągłości pracy. Każda stagnacja lub przestój może prowadzić do namnażania się szkodliwych mikroorganizmów.

Nie tylko próbki wody, ale także próbki osadów są wysyłane do akredytowanego laboratorium. W przypadku wykrycia bakterii Legionella sprzęt i sieci dystrybucyjne są dezynfekowane chlorem, bromem lub wysoce skutecznym dwutlenkiem chloru. Zapobiegawcza dezynfekcja obszaru wieży i wszystkich systemów dystrybucji powinna być przeprowadzana dwa razy w roku.

Ciągła dezynfekcja wody

Czasami, nawet w prawidłowo zaprojektowanym i odpowiednio uzdatnionym systemie wodnym, dochodzi do skażenia bakterią Legionella. Wówczas konieczna jest dezynfekcja wody. Po dłuższym wyłączeniu z pracy urządzeń zalecana jest szokowa dezynfekcja wody, podczas której do instalacji dozowane są wyższe dawki biocydów, a następnie kontynuowana jest ciągła dezynfekcja.
Doskonałym rozwiązaniem jest instalacja generatora dwutlenku chloru, w którym istnieje możliwość łatwego ustalenia dozowanej dawki. Dozowanie odbywa się proporcjonalnie do zużywanej wody, więc ilość dwutlenek chloru w wodzie jest stała.

Glony w wieżach chłodniczych

Wieże chłodnicze są urządzeniami mającymi stały kontakt z atmosferą. Stąd też ich narażenie na obecność bakterii czy glonów. Chcąc zapobiec narastającym osadom oraz pokryciu ich glonami, woda stosowana w obiegu chłodniczym, poza dezynfekcją, powinna również zostać poddana procesom, takim jak filtracja, zmiękczanie czy odżelazianie. Zastosowanie odpowiednich procesów uzdatniania wody pozwala zapobiec narastaniu osadów.

Chłodnie kominowe jako źródło bakterii Legionella pneumophila: wnioski

Wieże chłodnicze są znaczącym rezerwuarem Legionella pneumophila, bakterii powodującej poważne choroby. Szacuje się, że Legionella jest obecna średnio w jednej na dwie wieże chłodnicze. Do zakażenia bakterią dochodzi podczas wdychania aerozolu wodnego, wydobywającego się z chłodzonej cieczy. Kluczem do wyeliminowania Legionelli jest zminimalizowanie korozji, regularne usuwanie osadów oraz badanie wody pod kątem obecności innych mikroorganizmów. Ciągła kontrola oraz zastosowanie odpowiednich procesów pozwolą na zabezpieczenie instalacji wodnej. Dezynfekcja wody za pomocą generatorów dwutlenku chloru pozwala na całkowite usunięcie mikroorganizmów z wody, a procesy takie jak filtracja, zmiękczanie czy odżelazianie zabezpieczą instalację przed narastaniem osadu.