Polska opóźnia wdrożenie dyrektywy ws. jakości wody pitnej. Ryzyko nowej fali legionelli?

Latem, wyższe temperatury sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów, co zwiększa ryzyko wystąpienia bakterii Legionella oraz obawy o falę zakażeń tą bakterią, powtórkę z wydarzeń z zeszłego roku. Końcem lipca 2023 roku w Rzeszowie odnotowano pierwsze przypadki zakażeń, a do połowy sierpnia zachorowało ponad 170 osób, z czego 25 zmarło.

Mimo upływu terminu w styczniu 2023 roku, Polska wciąż nie wdrożyła unijnej dyrektywny ws. jakości wody pitnej. Dyrektywa UE nakłada obowiązek wprowadzenia regularnych kontroli jakości wody również w budynkach mieszkalnych. Pozwoli to znacznie zmniejszyć zagrożenie bakteriologiczne oraz szybciej podjąć działania w razie skażenia lub pogorszenia się jakości wody. Na chwilę obecną takie kontrole przeprowadzane są jedynie w obiektach użyteczności publicznej, takich jak szkoły i szpitale.

Dyrektywa ws. jakości wody pitnej. Jakie zmiany?

Dyrektywa dotycząca wody pitnej jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu i wprowadza surowsze normy jakości wody. Celem wprowadzenia dyrektywny jest poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego wody, gospodarowanie wodą zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz poszerzenie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczoną do spożycia przez ludzi.

Dodatkowo uwzględnia ona dodanie nowych parametrów jakości wody takich jak substancje zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego oraz mikroplastiki np. bisfenol-A, chlorany, chloryny, kwas halogenooctowy. Dopuszczalne stężenie w wodzie tych substancji powinno zostać dostosowane do obecnego stanu wiedzy.

Dyrektywa kieruje również do ujednolicenia systemu certyfikacji materiałów mających kontakt z wodą pitną. Celem ustawy również poprawa ocena ryzyka w wewnętrznych systemach wodociągowych, zwłaszcza pod kątem bezpieczeństwa mikrobiologicznego wody, w tym bakterii Legionella i innych. Chcąc poprawić jakość i bezpieczeństwo mikrobiologiczne wody, państwa członkowie UE powinny wprowadzić środki takie jak:

• zachęcanie właścicieli obiektów publicznych i prywatnych do przeprowadzania oceny ryzyka instalacji wodociągowych;
• informowanie właścicieli obiektów o środkach wpływających na poprawę jakości wody;
• promowanie szkoleń dla specjalistów zajmujących się wewnętrznymi systemami wodociągowymi;
• zapewnieni skutecznych i proporcjonalnych do ryzyka środków kontroli pod kątem skażenia bakterią Legionella.

Komisja Europejska wprowadziła również obowiązek regularnych kontroli jakości wody również w budynkach mieszkalnych. Dyrektywa stawia także na zmniejszenie strat wody, które w Unii Europejskiej wynoszą średnio 23% podczas jej dystrybucji, co ma na celu poprawę efektywności wykorzystania wody.

Jakie korzyści wynikają z wdrożenia dyrektywy (UE) 2020/2184

Wdrożenie dyrektywy UE bez wątpienia przyniesie korzyści wszystkim mieszkańcom Polski i państw UE. Zmiany dotyczące certyfikacji materiałów mających kontakt z wodą pitną, zmniejszą ich szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi. Do poprawy zdrowia przyczyni się także zwiększona kontrola jakości wody, gdyż pozwoli to na szybszą reakcję w razie wystąpienia zanieczyszczenia. Modernizacja sieci wodociągowych zmniejszy liczbę awarii i wycieków wody, a także przyczyni się do poprawy funkcjonowania przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych. Celem dyrektywy, a także korzyścią z jej wprowadzenia, jest zwiększenie zaufania konsumentów do wody kranowej. A to i tak tylko ułamek pozytywnych zmian.

Wdrożenie dyrektywy UE do prawa krajowego

Dyrektywa 2020/2184 zobowiązuje wszystkie państwa członkowskie do wprowadzenia zmian, odpowiadającym jej zapisom. Pozostawia im jednak swobodę, co do wyboru formy wdrażania postanowień. W Polsce zmiany prawa krajowego w zakresie jakości wody dotyczą głównie jednostek samorządowych, dostawców wody, organów Państwowego Gospodarstwa Wodnego, organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz zarządców budynków wielorodzinnych. Wprowadzenie dyrektywy będzie wymagało od nich wielu zmian w zakresie łańcucha dostaw, sposobów oceny ryzyka oraz częstotliwości i miejsc kontroli jakości wody.

Obowiązek kontroli wody w budynkach mieszkalnych wpłynie także na działalność spółdzielni mieszkaniowych. Podczas realizacji założeń może wystąpić wiele problemów technicznych i finansowych lub dojść do sytuacji, w której część mieszkańców nie zgodzi się na pobór próbek w jego mieszkaniu lub odpuszczanie wody z instalacji, co jest wymagane podczas procesu dezynfekcji wody. Niewykluczone jest również, że wiele budynków wielorodzinnych nie będzie stać na montaż technologii do uzdatniania wody.

W tym kontekście konieczne jest więc przeprowadzenie szeregu szkoleń oraz spotkań informacyjnych. Powinny one dotyczyć m.in. wyboru narzędzi oraz metody kontroli jakości wody, a także stwarzać platformę do współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, instytucjami państwowymi oraz zarządami obiektów mieszkalnych. Niezbędna jest także nowelizacja przepisów prawnych.

Dyrektywa ws. jakości wody pitnej. Co dalej?

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. weszła w życie już 4 stycznia 2021 r. Zgodnie z jej zapisami w dyrektywie państwa członkowskie, w tym Polska zostały zobowiązane do wdrożenia dyrektywy do krajowego systemu prawa do 12.01.2023 r. Niestety do dnia dzisiejszego (25.06.2024) rząd Polski wciąż nie zgłosił informacji o transpozycji zmian do prawa krajowego. Z dostępnych informacji możemy się dowiedzieć, że w Ministerstwie Infrastruktury trwają pracę nad projektem nowelizacji ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków. Ma ona trafić do polskiego Parlamentu jeszcze w tym półroczu.