Przepisy określające dopuszczalną obecność bakterii Legionella w wodzie

Obecność Legionelli w wodzie oraz jej dopuszczalne stężenie ma być przedmiotem nowej ustawy. W pprzyszłym roku mają wejść w życie przepisy, określające wymagania jakości wody pod kątem obecności bakterii Legionella pneumophilia. Ta bakteria może wywoływać m.in. groźną dla życia płucną postać legionellozy. Choroba ta w styczniu tego roku była przyczyną śmierci trzech osób w szpitalu w Jastrzębiu-Zdroju (śląskie).

Legionelloza – choroba legionistów

Legionelloza to bakteryjna choroba zakaźna, związana z brudnymi instalacjami wodnymi i klimatyzacyjnymi. Bakteriami Legionelli nie można zarazić się od chorego – bakterie przenikają do organizmu przez drogi oddechowe tylko w rozpylonej wodzie. Groźna postać legionellozy, tzw. choroba legionistów, dotyka głównie ludzi starszych, o obniżonej odporności.

Zagrożenia bakterią Legionella

O metodach zapobiegania rozprzestrzeniania się tej bakterii, a także rzeczywistych zagrożeniach mówiła kierowniczka Oddziału Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach, Alicja Książek. Prelekcja odbyła się podczas czwartkowej konferencji w Katowicach.

Jak zaznaczyła, w Ministerstwie Zdrowia powstało właśnie rozporządzenie, które ureguluje m.in. kwestię wymaganej czystości w instalacjach ciepłej wody. Określi też procedury czyszczenia instalacji w przypadku wykrycia bakterii w obiektach, w których doszło do zachorowania na legionellozę. Przepisy dotyczące tej bakterii mają obowiązywać od 1 stycznia 2008 r.

Jaka jest dopuszczalna obecność Legionelli w wodzie?

“Legionella nie będzie mogła występować w budynkach zamieszkania zbiorowego i szpitalach w liczbie większej niż 100 kolonii na 100 ml wody. Jeśli poziom zanieczyszczenia będzie wysoki – pow. 10 tys. kolonii – instalację trzeba będzie zamknąć. Na oddziałach, gdzie leczeni są pacjenci o ograniczonej odporności – Legionelli nie będzie mogło być w ogóle” – wyjaśniła Książek.

Procedura epidemiologiczna w szpitalach

Ze względu na wysoki koszt badań wody pod kątem obecności tej bakterii (500-600 zł za jedno badanie) – rutynowe badania instalacji np. w szpitalach nie są wykonywane. “Nie wszystkie zapalenia płuc są spowodowane Legionellą. Dopiero, gdy zostanie to potwierdzone, zawiadamiany jest sanepid, który szuka miejsca rozprzestrzeniania się tej bakterii” – powiedziała epidemiolożka.

Bakteryjne zagrożenie dla zdrowia

Szacuje się, że Legionella może powodować najwyżej 16 proc. wszystkich zapaleń płuc. Zbadano, że około połowa wszystkich zachorowań na legionellozę miała miejsce w codziennym środowisku chorego. Na groźną dla życia “chorobę legionistów” zapada co dwudziesta narażona na kontakt z drobnoustrojem osoba.

Choroba Legionistów

Ciężka postać tej choroby występuje, gdy bakteria zajmuje płuca – rozwija się zwykle w ciągu dwóch do dziesięciu dni i zabija do 25% chorych. W wielu przypadkach przyczyną śmierci pacjenta jest błędne rozpoznanie. Na Legionellę nie działają antybiotyki podawane rutynowo w zapaleniu płuc. Natomiast skuteczne są m.in. makrolidy w rodzaju klarytromycyny.

Gorączka Pontiac

Łagodniejsza, niezagrażająca życiu postać choroby, tzw. “gorączka Pontiac“, może się pojawić nawet po pięciu godzinach od zainhalowania Legionellą. Gorączka przebiega z dreszczami, bólami głowy i kaszlem, ale bez zapalenia płuc.

Pierwszy zdiagnozowany przypadek zachorowania

Po raz pierwszy bakterię Legionella zdiagnozowano 1976 r., gdy w filadelfijskim hotelu “Bellevue – Stratford” odbywał się zjazd kombatantów z organizacji Legion Amerykański. Zachorowało wówczas 221 osób, z czego 34 zmarły z powodu zapalenia płuc o ostrym przebiegu. W drodze badań stwierdzono, że środowiskiem Legionelli są układy wentylacyjne i wodociągi.

Warunki sprzyjające Legionelli

To jedna z najmniejszych istniejących bakterii – najbardziej lubi mokre, ciemne i brudne miejsca o temperaturze od 38 do 42 stopni Celsjusza, a także obecność związków żelaza. Obecność Legionelli w wodzie zanotowano m.in. w wieżach chłodniczych, myjniach, prysznicach, inhalatorach, jacuzzi, klimatyzacjach, nawilżaczach powietrza, fontannach i kranach. W rozpylonej wodzie, Legionella może przenosić się w powietrzu nawet na 3 kilometry.

Jak walczyć z bakterią Legionella w instalacji wodnej?

Stosowane powszechnie chlorowanie wody nie zawsze pomaga pozbyć się Legionelli. Bakteria w ciągu kilku sekund ginie natomiast po podgrzaniu wody, w której się znajduje, do 70-75 stopni Celsjusza. Inne metody czyszczenia instalacji to tzw. szokowe hiperchlorowanie – do stężenia 20 mg/l lub ciągła dezynfekcja za pomocą dwutlenku chloru.

Rozprzestrzenianie się Legionelli

Rozprzestrzenianiu się w wodociągach Legionelli sprzyjają – temperatura wody między 20 a 40 stopni Celsjusza, występowanie osadów, grzybów i tzw. biofilmu zbudowanego z mikroorganizmów osadzających się na wewnętrznych powierzchniach rur. Bakteria najlepiej namnaża się w miejscach, gdzie woda stoi – np. w martwych odgałęzieniach wodociągów.

Dobry projekt – to skuteczna profilaktyka

Aby zapobiec zakażeniom, instalacje wodnokanalizacyjne i klimatyzacyjne powinny być projektowane tak, by temperatura zimnej wody nie była wyższa niż 20 stopni Celsjusza, a woda gorąca miała powyżej 55 stopni Celsjusza. Należy izolować rury z zimną i ciepłą wodą, by zimna woda nie podgrzewała się do temperatur odpowiednich dla bakterii, krany zaś nie powinny rozpylać wody.

Dobra jakość wody to odpowiedzialność za zdrowie

Jak ustalono, powodem wystąpienia legionellozy w styczniu tego roku na Oddziale Okulistycznym Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 2 w Jastrzębiu-Zdroju była zanieczyszczona bakterią instalacja ciepłej wody. Pacjenci zakazili się prawdopodobnie podczas kąpieli pod szpitalnymi prysznicami. Ogółem, wśród 27 pacjentów oddziału, stwierdzono 4 zachorowania na ciężką postać choroby – 3 osoby zmarły.

Obecność Legionelli w wodzie przedmiotem dochodzenia prokuratury

Sprawą zachorowań i śmierci w wyniku zakażenia bakteriami Legionelli w Jastrzębiu-Zdroju zajęła się tamtejsza prokuratura. Dochodzenie wszczęto pod kątem ewentualnych zaniedbań, które doprowadziły do narażenia życia chorych oraz śmierci trojga z nich. Zawiadomienia skierowały do prokuratury rodziny chorych.

Źródło: Wiadomości agencyjne PAP – 05.04.2007 r.