Konferencja „Prewencja Legionelli, a bezpieczeństwo pacjenta w szpitalach”
W zeszłym tygodniu (5 czerwca br.) wzięliśmy udział w konferencji pt. „Prewencja Legionelli, a bezpieczeństwo pacjenta w szpitalach”. Celem konferencji było poszerzenie wiedzy dotyczącej bakterii Legionella – występowania, zagrożeń powodowanych jej obecnością w wodzie oraz bezpieczeństwa wody w podmiotach leczniczych. Spotkanie skierowane było przede wszystkim do przedstawicieli szpitali i placówek medycznych.
Konferencję rozpoczął Prezes Fundacji Zdrowia Publicznego dr Marcin Mikos. Wygłosił on inauguracyjną prelekcję na temat korzystnych parametrów dla rozwoju mikroorganizmów w wodzie. Przestrzegał także, że nadchodzące fale upałów i temperatury 35 – 40⁰C stwarzają idealne warunki dla rozwoju bakterii Legionella, a placówki medyczne powinny rozpocząć przygotowania do nadchodzącego sezonu letniego już teraz.
Legionella – co warto wiedzieć?
Pierwszy wykład pt. „Legionella – co warto wiedzieć?” wygłosiła Pani Barbara Paluch, pracownik Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (PSSE) w Krakowie. Podzieliła się w nim przede wszystkim swoim wieloletnim doświadczeniem oraz praktycznymi rozwiązaniami w walce z Legionellą. Wspomniała również, że skażenie jest powszechnie spotykanym problemem i często jesteśmy nieświadomi, że bakteria znajduje się w naszej instalacji. Na szczęście wiemy, jak z nią walczyć. Jako jedną ze skutecznych metod eliminacji Legionelli z wody wskazywała dezynfekcję dwutlenkiem chloru.
Pani Barbara poruszyła także temat idealnych warunków do namnażania się i rozwoju bakterii oraz wpływu temperatury na przeżywalność mikroorganizmów. Wskazała także, jakie działania można podjąć, aby ograniczyć namnażanie się bakterii w instalacjach wodnych. Słuchacze dowiedzieli się m.in., że bakteria Legionella najlepiej rozwija się w letniej wodzie, a optymalnymi warunkami do jej wzrostu jest temperatura wody w zakresie od 20 do 50⁰C. Przedstawiła również, w jaki sposób dochodzi do zakażenia, czyli poprzez wdychanie aerozolu wodnego.
Postępowanie administracyjne przy podwyższonej ilości bakterii Legionella
Kolejną prelegentką była Pani Sylwia Opiłka, która również pracuje w PSSE w Krakowie. Podczas swojego wystąpienia przedstawiła, jak wygląda postępowanie administracyjne prowadzone w przypadku wykrycia podwyższonej ilości bakterii Legionella. Podkreśliła także, że w swoich działaniach PSSE kieruje się przede wszystkim zapewnieniem bezpieczeństwa dla użytkowników sieci wodociągowej. Pani Sylwia precyzyjnie odpowiedziała na często zadawane pytania przez naszych klientów:
Jakie obiekty mają obowiązek wykonywania badań na obecność Legionelli?
Zgodnie z aktualnymi przepisami Legionellę należy badać we wszystkich obiektach zamieszkania zbiorowego, budynkach użyteczności publicznej, w których wytwarzany jest aerozol wodno-powietrzny. Są to między innymi: kamienice, bloki, apartamentowce, hotele, akademiki, bursy, przedszkola, szkoły, żłobki, siłownie, ośrodki sportowe.
Badania na obecność Legionelli mają obowiązek wykonywać także przedsiębiorstwa wykonujące działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, czyli innymi słowy: wszystkie Szpitale, ZOLe, Hospicja, Sanatoria, Domy Opieki Społecznej, Centra Rehabilitacji.
Jak często należy wykonywać badania wody na obecność Legionelli?
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wyróżniamy kilka interwałów poboru próbek na Legionellę.
• 2 razy w roku –
jest to minimalna częstotliwość pobierania próbek ciepłej wody do badań w przedsiębiorstwach podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne oraz w przedsiębiorstwach podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, w których przebywają pacjenci o obniżonej odporności, w tym objęci leczeniem immunosupresyjnym.
• 1 raz do roku – przez pierwsze 2 lata, później co 3 lata
minimalna częstotliwość pobierania próbek ciepłej wody do badań w podmiotach innych niż podmioty wskazane w punkcie powyżej. Jeżeli w kolejnych badaniach w odstępach rocznych stwierdzono < 100 jtk/100 ml
• W przypadku stwierdzenia przekroczeń zawartości bakterii Legionella w instalacji przewiduje się wykonywanie badań zgodnie z poniższą tabelą:
Częstotliwość badania a liczba Legionelli (jtk)
| Wszystkie obiekty | Placówki medyczne z pacjentami o obniżonej odporności | Częstotliwość badania |
|---|---|---|
| ≥100/100 ml | ≥50/ 1000 ml | Po 4 tygodniach, następnie po roku |
| ≥1000/100 ml | >100/1000 ml | Po 1 tygodniu od dezynfekcji, następnie co 3 miesiące. Jeżeli w dwóch kolejnych badaniach w badaniach nie wykryjemy przekroczeń, to kolejne badanie można wykonać za rok (wszystkie obiekty), lub co pół roku (placówki medyczne, w których przebywają pacjenci o obniżonej odporności). |
| ≥10000/100 ml | ≥1000/1000 ml | Po 1 tygodniu od dezynfekcji, następnie co 3 miesiące |
Nasze wieloletnie doświadczenie w zakresie dezynfekcji wody i walki z bakterią Legionella pokrywają się z doświadczeniami pracowników Państwowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Było nam miło słyszeć pozytywne opinie, potwierdzające skuteczność dwutlenku chloru w zabezpieczaniu sieci c.w.u. przed bakteriami z rodzaju Legionella. Nadrzędnym celem naszych działań, jak i działań PSSE, jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom sieci c.w.u., pacjentom szpitali, gościom hotelowym, mieszkańcom akademików, domów pomocy społecznej oraz wiele innych.
Jakość wody w Krakowie
Dr Tadeusz Bochnia, z-ca Dyrektora Produkcji, Wodociągi Miasta Krakowa S.A. opowiedział o jakości wody w Krakowie. Od wielu lat woda w miejskiej instalacji jest bezpieczna, co jest rezultatem szeregu działań, w tym monitoringu jakości wody w akredytowanych laboratoriach. Należy jednak pamiętać, że Legionella rozwija się bezpośrednio na instalacjach wodnych obiektów, niezależnie od działań MPWiK.
Legionella – niedoceniany problem placówek medycznych w Polsce
Pełnomocnik Dyrektora Małopolskiego Szpitala Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego im. prof. Bogusława Frańczuka, dr Jacek Żak podczas swojego wykładu pt. „Legionella – niedoceniany problem placówek medycznych w Polsce” przedstawił statystyki dotyczące zakażeń bakterią, zaznaczył, że 17 procent przypadków legionellozy to infekcje związane z opieką zdrowotną. Liczba zachorowań w Polsce stale rośnie. W 2015 roku stwierdzono 23 zachorowania, w 2022r. – 118, a w ubiegłym roku aż 436 przypadków. Jak twierdzi prelegent, wzrastająca liczba zgłaszanych zachorowań wynika m.in. ze starzejącej się populacji oraz ze zwiększenia dostępności do diagnostyki. Dr Żak przypomniał również, że skażenie instalacji często wynika z błędów projektowych i wykonawczych. Fantastyczna badania dr Jacka Żaka oraz przedstawione statystyki udostępnione przez NFZ i GIS potwierdzają, że Legionella to aktualny problem wymagający działań od właścicieli sieci.
Epidemia zachorowań na Podkarpaciu
Podczas konferencji została poruszona również tematyka zeszłorocznych zdarzeń w województwie podkarpackim. Pierwsze przypadki zachorowań pojawiły się w Rzeszowie 30 lipca, natomiast szczyt zachorowań przypadał na okres 12-16 sierpnia 2023 roku. Na skutek skażenia wody bakterią Legionella ponad 170 osób zostało zakażonych, a 25 osób zmarło.
Prewencja Legionelli, a bezpieczeństwo pacjenta w szpitalach
Przypominamy, że zakażenie Legionellą następuje poprzez wdychanie aerozolu wodnego, na przykład podczas brania prysznica. Nie przenosi się ona drogą pokarmową np. przez spożywanie skażonej wody oraz nie przenosi się z człowieka na człowieka. Zakażenie bakterią z rodziny Legionella powoduje gorączkę Pontiac lub cięższą chorobę legionistów. Jeśli infekcja nie zostanie wcześnie wykryta i właściwie leczona, może prowadzić do ostrego zapalenia płuc. Osoby o obniżonej odporności są szczególnie narażone na cięższy przebieg choroby. Właśnie dlatego szpitale i placówki medyczne to obiekty, w których skażenie bakterią jest szczególnie niebezpieczne. Mają one również obowiązek przeprowadzać badania w kierunku skażenia bakterią Legionella.
Serdecznie dziękujemy wszystkim prelegentom, a także organizatorom Konferencji. Każde działania zwiększające świadomość na temat bakterii Legionella w instalacjach ciepłej wody użytkowej, są niezwykle ważne dla bezpieczeństwa użytkowników sieci wodociągowej.