Czy badanie ścieków może pomóc w ograniczeniu transmisji wirusa COVID-19? Jak pokazują zagraniczne przykłady, badanie ścieków pod względem obecności RNA koronawirusa pomaga precyzyjnie określić, jak rozwija się epidemia na danym obszarze.

Metoda badania ścieków pozwala z góry przewidzieć wzrost liczby zakażonych w danym miejscu. Wirusowe RNA jest obecne w ściekach, już kilka dni przed tym, jak następuje wzrost nowych potwierdzonych przypadków covid-19. Wynika to z faktu, że wirus SARS-CoV-2 pojawia się w odchodach ludzkich wcześniej od objawów typowych dla zachorowania takich jak gorączka, duszność lub utrata smaku i węchu. Badanie ścieków jest więc dobrze rokującą metodą walki z rozprzestrzenianiem się pandemii.

Koronawirus w ściekach – wykrywanie

Analiza próbki ścieków pozwala wykryć i przewidzieć nowe ogniska. Dzięki badaniu naukowcy są w stanie ustalić ile zakażonych oraz bezobjawowych nosicieli znajduje na danym obszarze, zanim przypadki zachorowań zostaną potwierdzone badaniami klinicznymi.

Usługa coraz częściej pojawia się w ofercie firm zajmujących się kanalizacją. W marcu 2021 została wprowadzona przez Pražské vodovody a kanalizace w Czechach oraz Zymo Research w Stanach Zjednoczonych. Usługa analizy ścieków ułatwia bieżące monitorowanie przypadków COVID-19 w społeczeństwie i pomagają określić obecność poszczególnych mutacji wirusa na podstawie już pojedynczej próbki ścieków.

Celem analizy jest identyfikacja potencjalnych ognisk choroby oraz monitoring wzrostu przypadków zakażeń, w tym również bezobjawowych. Niewątpliwą zaletą jest możliwość przewidzenia kolejnych fali pandemii, i wprowadzenia restrykcji, które obejmą całe miasto lub jego część.

Rozpowszechnianie usług umożliwiających wczesne wykrycie koronawirusa w ściekach mogłoby zatem w przyszłości doprowadzić do udoskonalenia i uproszczenia wytycznych w ramach walki z pandemią, a także pomóc w lepszej organizacji pracy prywatnym i publicznym organizacjom.

Koronawirus w ściekach placówek medycznych

Te fakty potwierdzają również informację o przetrwaniu koronawirusa w środowisku ścieków. Według naukowych ustaleń istnieje możliwość zakażenia człowieka nowym typem koronawirusa z wody ściekowej, co dotyczy zwłaszcza obszarów o słabej higienie oraz terenów w bezpośrednim sąsiedztwie placówek medycznych.

Ścieki ze szpitali i placówek medycznych leczących pacjentów z koronawirusem oraz ścieki bytowe i komunalne z obszarów o dużej ilości zakażonych, mogą zawierać podwyższone stężenia wirusów oraz stanowić źródło zanieczyszczenia środowiska wodnego wirusem SARS-CoV-2. Bardzo ważna jest świadomość, że ścieki z takich obszarów przed oczyszczeniem stanowią materiał wysokiego ryzyka.

Dezynfekcja ścieków i koronawirus

Dlatego woda ściekowa powinna być oczyszczana w celu zmniejszenia wpływu zanieczyszczeń na otaczające wody powierzchniowe. Oddziały zakaźne oraz Szpitale przyjmujące pacjentów zakażonych covidem zobligowane są do skutecznej dezynfekcji ścieków szpitalnych. Koronawirusy są wrażliwe na środki antyseptyczne zawierające etanol i środki na bazie chloru lub ługu. Najczęściej stosowaną metodą dezynfekcji ścieków zakaźnych jest dozowanie środków zawierających związki chloru, takie jak chloramina, podchloryn lub dwutlenek chloru.

W procesie dezynfekcji ścieków szczególnie często wykorzystywany jest dwutlenek chloru w stężeniu 2-3%. Wynika to z jego skuteczności w szerokim zakresie pH (od 4 do 9) oraz doskonałych właściwości biobójczych, które pozwalają na eliminację biofilmów, zapachu i barwy oraz posiadają silne właściwości utleniające.

Badania dowodzę, że w procesie dezynfekcji ścieków dwutlenek chloru jest zdecydowanie bardziej skuteczny niż chloru lub podchloryn, a także nie tworzy THM-ów oraz bardzo małą ilość związków chloroorganicznych (AOX), zanieczyszczających wodę. Dozowanie dezynfekantu powinno być proporcjonalne do ilości spływających ścieków tak, by roztwór był w stanie zniszczyć niebezpieczne mikroorganizmy. Idealnym narzędziem do dezynfekcji ścieków są systemy dozujące lub generatory dwutlenku chloru w przypadku większych przepływów.